ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο

Μέρος Α'

Κεφάλαιο 1ο

Το αθλητικό φαινόμενο

Μπορούμε να μιλάμε άραγε για αθλητικό φαινόμενο ;

Η απάντηση είναι, ασφαλώς ναι !

Αναμφίβολα ο αθλητισμός αποτελεί παράγοντα που μπορεί να επηρεάσει την κοινωνική συμπεριφορά και ακόμη περισσότερο να διαμορφώσει τάσεις και εξελίξεις μέσα σε ένα δεδομένο κοινωνικό περίγυρο. Σήμερα μάλιστα που τα σύνορα έχουν πέσει και ο κοινωνικός περίγυρος είναι ολόκληρος ο κόσμος, ο ρόλος του Αθλητισμού έχει μεγαλώσει.

Ο αθλητισμός αποτελεί ένα φαινόμενο που ενδιαφέρει και απασχολεί τεράστιο μέρος του κοινωνικού συνόλου και μάλιστα πολύ έντονα.

Ο αθλητισμός σήμερα διαμορφώνει συμπεριφορές, υφίσταται ως επαγγελματική δραστηριότητα, έχει τεράστια οικονομικά μεγέθη, αναγνωρίζεται ως σημαντικός παράγοντας της καθημερινής ζωής, περιλαμβάνεται στα εκπαιδευτικά προγράμματα, χρηματοδοτείται αδρά από δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς και κατέχει σημαντική θέση στη ψυχαγωγία και τη διάθεση του ελεύθερου χρόνου των πολιτών.

Όλα αυτά δικαιολογημένα προσδιορίζουν τον αθλητισμό σαν κοινωνικό φαινόμενο με μεγάλες και ποικίλες διαστάσεις.

Είναι λοιπόν δυνατόν να τον προσεγγίσει κανείς με πολλούς τρόπους και από πολλές πλευρές. Προσεγγίσεις πρακτικές και θεωρητικές από ψυχολογική, κοινωνική και φιλοσοφική σκοπιά είναι δυνατές. Η μελέτη είναι δυνατόν να επεκταθεί σε επίπεδα εξαρτημένων συμπεριφορών, ρατσισμού, ηρωισμού, αποδοχής κινδύνου, χρήσης φαρμάκων στη λογική "νίκη με κάθε κόστος", σεξισμού και άλλα. Όλα αυτά εμπεριέχονται στο αθλητικό φαινόμενο και έχουν γίνει αντικείμενο μελέτης και ανάλυσης από πολλούς ειδικούς.

Έχει όμως και πολιτικές παραμέτρους, ασφαλώς θυμόσαστε το μπουϊκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων του Los Angeles από τους Σοβιετικούς αλλά και το μπουϊκοτάζ των Ολυμπιακών της Μόσχας από τις Η.Π.Α. και πολλές άλλες χώρες. Ασφαλώς θυμάστε και τον αποκλεισμό της Νότιας Αφρικής από όλους τους αγώνες λόγω των φυλετικών διακρίσεων αλλά και πολλά άλλα γεγονότα όπως τον πόλεμο που ξέσπασε μεταξύ Σαλβαδόρ και Ονδούρας τη δεκαετία του 70 ύστερα από αμφισβήτηση αποτελέσματος ποδοσφαιρικού αγώνα των Εθνικών ομάδων τους.

Αν και η δική μας προσέγγιση είναι από μια πολύ συγκεκριμένη οπτική δεν θα παραλείψουμε να δώσουμε επιγραμματικά κάποια στοιχεία και για κάποιες από τις παραπάνω παραμέτρους που έχουν το δικό τους ξεχωριστό ενδιαφέρον.

Ας δούμε όμως τι ηλικία έχει ο αθλητισμός στην σύγχρονη εποχή.

Οι αθλητικές δραστηριότητες αρχίζουν να εμφανίζονται στα μέσα του 19ου αιώνα.

Στην σύγχρονη Ελλάδα, η γυμναστική εισάγεται ως υποχρεωτικό μάθημα στα σχολεία την δεκαετία του 1860. Από το 1870 εμφανίζονται τα πρώτα αθλητικά σωματεία και οι πρώτοι επαγγελματίες γυμναστές. Παράλληλα δημιουργούνται οι πρώτοι χώροι άθλησης, συντάσσεται η βασική σχετική νομοθεσία και καθιερώνονται οι πρώτες διοργανώσεις. Ο αθλητισμός αποκτά την μορφή του θεάματος και αρχίζει η μαζικοποίηση. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας το 1896 αποτελούν το μεγάλο γεγονός του νεώτερου αθλητισμού παγκοσμίως.

Όπως είναι γνωστό τίποτα δεν συμβαίνει τυχαία. Ποιος ήταν λοιπόν ο λόγος που προκάλεσε την ανάπτυξη του φαινομένου εκείνη την εποχή ;

Είναι γνωστό ότι στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου άρχισε η ανάπτυξη των αστικών κέντρων και όπως ήταν φυσικό ακολούθησε η άνοδος των μεσοαστικών στρωμάτων που διεκδικούσαν τη θέση τους στην κοινωνία.

Τα αθλητικά σωματεία αποτελούσαν χώρους κοινωνικής και ψυχαγωγικής δραστηριότητας και παράλληλα ένα νέο τρόπο οργάνωσης του χρόνου των νεοαστών. (Χρ. Κουλούρη: Αθλητισμός και όψεις της αστικής κοινωνικότητας. Ε.Ι.Ε. 1998.)

Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο αθλητισμός εμφανίστηκε σαν ένα νέο στοιχείο οργάνωσης μιας κοινωνίας που άλλαζε με γρήγορο ρυθμό και προσπαθούσε να οριοθετήσει της τάξεις της.

Αργότερα, στα μέσα της δεκαετίας του 1910 εμφανίστηκαν τα πρώτα ποδοσφαιρικά σωματεία και το «λαϊκό» άθλημα ήρθε να κυριαρχήσει στους αγωνιστικούς χώρους. Ο Αθλητισμός «ταξικά» μετακινείται προς τα «χαμηλότερα» στρώματα.

Παράλληλα την ίδια περίοδο τα νεοαστικά στρώματα που είχαν δημιουργήσει τα σωματεία άρχισαν να «οργανώνονται» σε άλλους χώρους, όπως περιηγητικές λέσχες, εκδρομικοί, ιππικοί, και πεζοπορικοί όμιλοι, και έτσι οι αθλητικοί σύλλογοι άλλαξαν μορφή, έχασαν τον αρχικό τους ρόλο και οι περισσότεροι έπεσαν σε μαρασμό.

Την ίδια εποχή το Κράτος άρχισε να ασχολείται με μεγαλύτερο ενδιαφέρον και πήρε την υπόθεση υπό την προστασία του. Οι κομματικές νεολαίες και τα προσκοπικά συστήματα περηφανεύονται για τα γυμνασμένα μέλη τους. Το ζήτημα αποκτά νέα διάσταση.

Σύντομα ο αθλητισμός οριοθετήθηκε μεταξύ του Πολιτισμού και της Παιδείας. Προέκυψε και σχετικό Υφυπουργείο υπό το Υπουργείο Παιδείας. Βολικός χώρος για πολλούς λόγους και από εκεί άρχισε η «μεγάλη» πορεία του μέχρι τις μέρες μας.

Πίσω στα Περιεχόμενα

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση με την παράκληση-προϋπόθεση να αναφέρεται η πηγή